Antykomunistyczne Podziemie na Krajnie

14 maja 1996 roku postkomunistyczny wymiar sprawiedliwości III RP, mowa o Sądzie Pomorskiego Okręgu Wojskowego w składzie: por. Robert Grześ, kpt. Tomasz Doliński i por. Marek Wala, przychylił się do wniosku prokuratora Sławomira Dryznera i jednoznacznie stwierdził, że ppor. Zygmunt Dul nie działał na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Kilka lat później stanowisko to zakwestionowali polscy historycy, którzy zamieścili krótką informację o Żandarmerii Polowej Wojska Polskiego i jej dowódcy w publikacji „Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956”.

Historia Mariana Myszki jest niezwykle ciekawa. Między innymi z tego powodu, że nie zawiera typowego dla dziejów Członków Antykomunistycznego Podziemia epilogu. Bohater artykułu zginął co prawda tragicznie, nie trafił jednak do bezimiennego grobu. Co ciekawe, został pochowany z honorami i to w okresie szalejącego stalinizmu na ziemiach polskich. Równie interesujący jest fakt, że dopiero dwa lata po śmierci Mariana Myszki bezpieka zakończyła poszukiwania na terenie całego kraju, wycofując rozesłane za nim listy gończe.

Zupełnie nieznaną, zarówno szerszej publiczności, jak i pasjonatom historii Podziemia Niepodległościowego lat powojennych, jest postać Jana Dudziaka ps. „Sęp”. Ten, niewątpliwie, Bohater Powstania Antykomunistycznego lat powojennych przeprowadził wraz ze swym oddziałem najprawdopodobniej najbardziej spektakularną akcję na Ziemi Pilskiej w 1945 r. Rozbił sowiecką Komendanturę Wojenną w Kaczorach.

Syn ziemi krajeńskiej, komendant XII Okręgu NSZ (AK), działacz Polskiego Związku Zachodniego, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, w okresie okupacji niemieckiej i sowieckiej członek podziemia niepodległościowego, zasłużony nauczyciel. Mimo tak bogatej karty Szczepan Piszczek pozostaje osobą mało znaną w naszym regionie. Dotyczy to nawet Krajenki, mimo że zaznaczył się bardzo mocno w powojennej historii miasta.

Trudno wskazać moment zawiązania antykomunistycznej formacji Kazimierza Kuśnierza "Ważnego". Warto przy tym zauważyć, że nie jest to jedyna wątpliwość dotycząca historii tej grupy. Miała ona jednak niewątpliwie antykomunistyczny charakter. Przejawiało się to m.in. niszczeniem dokumentów kontyngentowych, dokumentów reformy rolnej, legitymacji PPR oraz akcjami zbrojnymi przeciw żołnierzom sowieckim i "utrwalaczom" władzy ludowej. Organizacja działała na terenie powiatów: Złotów, Sępólno Krajeńskie, Chojnice, Człuchów i Tuchola. Interesujący jest także fakt, że do wiodących postaci tej organizacji należeli byli funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa.

W 1945 roku walczył na Krajnie w szeregach "Armii Berlinga". Wcześniej był żołnierzem Armii Krajowej. Do historii przeszedł jako uczestnik II konspiracji. Niewątpliwie jego dzieje to znakomity scenariusz na romantyczny film. Byłaby w nim głęboka wiara w Boga oraz piękna i zarazem tragiczna miłość do kobiety. Także bohaterska postawa i śmierć w imię wyznawanych wartości. Na koniec zaś powiew tajemniczości.

W Wyrzysku znajduje się most im. Ludwika Muzyczki. Oficjalne otwarcie tego obiektu, który nazwano na cześć przedwojennego starosty wyrzyskiego, miało miejsce w listopadzie 1994 r. Tym właśnie gestem, zapewne w sposób nieświadomy, doceniono również ten fragment w jego życiorysie, który dotyczył antykomunistycznej działalności. Ludwik Muzyczka należy bowiem do szerokiego panteonu konspiratorów, którzy podjęli walkę z sowieckim okupantem oraz kolaborującymi z nim polskojęzycznymi zdrajcami. Warto przy tym podkreślić, że jego życiorys obejmuje kilkadziesiąt lat działalności na rzecz Niepodległej Polski.

Od początku II wojny światowej Polacy przelewali krew za wolną Europę i niepodległą Polskę. Zapewne niewielu z nich przypuszczało, że to bezprzykładne męstwo w sposób niezwykle cyniczny wykorzystają główni gracze światowej polityki. Obietnice, szczytne hasła i zapewnienia lojalności przesłaniały bowiem prawdziwe oblicze naszych sojuszników. Kurtyna opadła ostatecznie podczas konferencji jałtańskiej. Jej ustalenia stały się na zawsze symbolem zdrady przywódców Zachodu wobec najwierniejszego sojusznika. W wyniku zmowy Stalina, Churchilla i Roosevelta, Rzeczpospolita znalazła się w sowieckiej strefie wpływów. Niektórzy Polacy nie złożyli jednak broni. Szczególnie piękną kartę w tej heroicznej epopei zapisali żołnierze, którzy pozostali na ziemiach II Rzeczpospolitej, które w 1945 roku zostały wcielone do ZSRR.

W okresie od maja do października 1945 r., na terenie kilku miejscowości, które obecnie położone są na ziemiach powiatów pilskiego i złotowskiego, doszło do zawiązania antykomunistycznej organizacji o nazwie Armia Krajowa – Obszar Pomorze. Inicjatorem jej utworzenia był por. Tadeusz Tracz Komentowski. Trzy grupy, które wchodziły w jej skład, powstały w gminie Miasteczko Krajeńskie. Zaprzysiężenie konspiratorów miało miejsce w obecności tamtejszego proboszcza, księdza Jana Baranowskiego.

„Walczyliśmy i walczymy o Wielką, Wolną i Niepodległą Polskę. W tej walce nie ustaniemy aż do ostatecznego zwycięstwa”. Te wzniosłe i pełne patriotyzmu słowa, które widnieją w dokumentach zarekwirowanych przez komunistyczną bezpiekę, pochodziły od księdza Klemensa Średzińskiego. Biografia byłego proboszcza parafii w Bługowie wciąż zawiera wiele tajemnic. Pozwala jednak na stwierdzenie, że należał do grona najlepszych synów Narodu Polskiego. Był bowiem jednym z wielu Bohaterów, którzy w czasach niemieckiej i sowieckiej okupacji ukazali w pełni, co to znaczy nosić w sobie gen polskości.