Historia regionu

31 stycznia obchodzimy 79. rocznicę wkroczenia wojsk I Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej do Złotowa. Uroczystości upamiętniające tego typu wydarzenia organizuje szereg miejscowości i to nie tylko z naszego powiatu. Dla ich włodarzy nie wydaje się mieć znaczenia, że to „wkroczenie” wiązało się m.in. z cierpieniem ludności cywilnej. Przykładem gwałty dokonywane przez sowieckich „wyzwolicieli” na kobietach, często zbiorowo. Dekomunizacja spowodowała tylko tyle, że zmieniło się nazewnictwo. „Wyzwolenie” zastąpiono terminem „powrót do Macierzy”. W tym kontekście warto podkreślić, że faktyczną władzę na podbitym terenie sprawowali wówczas sowieci, nie Polacy. O jakiej „Macierzy” więc mowa? Oczywiście takie podejście do historii determinowało i nadal determinuje również dobór bohaterów. Gro z nich ma komunistyczny rodowód.

31 stycznia 1945 roku „Armia Berlinga”, wchodząca w skład 1. Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej, zajęła Złotów. Miasto zostało wcześniej opuszczone przez jednostki podległe niemieckiej armii. Dzień ten przez lata obchodzono jako rocznicę tzw. „wyzwolenia”. Obecnie termin ten zastąpiono sformułowaniem „powrót do Macierzy”. Jest to wielce dyskusyjne określenie, bo przecież polskie tereny znalazły się w wyniku działań wojennych pod zwierzchnością Związku Sowieckiego. Towarzyszył temu komunistyczny terror. Równolegle z nim rozwijały się kariery osób, które włączyły się w budowę tego totalitarnego systemu. Mowa tu m.in. o wysokich aparatczykach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Muzeum Ziemi Złotowskiej zaprasza na spotkanie z jednym z nich.

Adam Sznejfeld, senator wybrany z naszego okręgu wyborczego, wysłał niedawno pismo do premiera Donalda Tuska. Domaga się w nim karania za tzw. „mowę nienawiści” i ścigania takich przypadków z urzędu. Ponadto wprowadzenia „rozszerzonej ustawowej definicji mowy nienawiści”. Zapewne szef rządu jeszcze nie zdążył na niego odpowiedzieć, a już sędzia Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe skazał jednego z członków Fundacji Pro-Prawo do Życia na rok ograniczenia wolności i zapłatę nawiązki w wysokości 15 tys. zł, mimo że ten przytoczył publicznie tylko to, co przeczytał w zachodnich czasopismach medycznych. W jakim kierunku to wszystko pójdzie? Odpowiedź przynosi historia. Sięgnijmy zatem do czasów, w których m.in. ojciec eurodeputowanego Włodzimierza Cimoszewicza (Koalicja Europejska PO PSL SLD .N Zieloni) i brat Adama Michnika budowali na ziemiach polskich komunistyczny totalitaryzm. Jak wówczas wyglądała walka z mową nienawiści?

Są miejsca w powiecie złotowskim, które budzą grozę. Można zaliczyć do nich kompleks budynków, które tworzą obecnie Oddział Zewnętrzny Zakładu Karnego w Czarnem oddział w Złotowie. Wyobraźnia podpowiada, że powinno w nich straszyć. Oczywiście nie ze względu na pełnioną obecnie funkcję. W przeszłości mury te były bowiem świadkami tragicznych wydarzeń. Niewykluczone, że na terenie więzienia wciąż znajdują się kości zabitych osób.

Biografie duchownych katolickich z Krajny są niezwykle ciekawe. W wielu przypadkach także niezwykle skomplikowane. Jedno jest pewne – godne poznania. Śmiało można bowiem powiedzieć, że w XX wieku biskupi, proboszczowie, wikariusze mieli ogromny wpływ na życie publiczne. Byli liderami, którzy niemal kierowali większymi lub mniejszymi społecznościami. Co ich cechowało? Odpowiedź jest dość prosta. Charyzma i estyma związana ze sprawowanym urzędem, z drugiej strony zaś charakterystyczne dla człowieka ułomności, bo przecież duchowni to także ludzie. Zadaniem piszącego jest zatem odpowiednio wyważyć słowa, by oddać prawdę o danej postaci. Dodatkowo odpowiednie zaakcentowanie czasów, w którym przyszło im żyć.

W historii Złotowa miało miejsce wiele wydarzeń, które stawiały na "równie nogi" organa ścigania. Z reguły w tle były przestępstwa najcięższego kalibru. Oczywiście chodzi o ich ocenę z dzisiejszej perspektywy. Bywało bowiem i tak, że błahostka urastała do rangi zbrodni.

W Wyrzysku znajduje się most im. Ludwika Muzyczki. Oficjalne otwarcie tego obiektu, który nazwano na cześć przedwojennego starosty wyrzyskiego, miało miejsce w listopadzie 1994 r. Tym właśnie gestem, zapewne w sposób nieświadomy, doceniono również ten fragment w jego życiorysie, który dotyczył antykomunistycznej działalności. Ludwik Muzyczka należy bowiem do szerokiego panteonu konspiratorów, którzy podjęli walkę z sowieckim okupantem oraz kolaborującymi z nim polskojęzycznymi zdrajcami. Warto przy tym podkreślić, że jego życiorys obejmuje kilkadziesiąt lat działalności na rzecz Niepodległej Polski.

Powstanie Wielkopolskie to szczególny zryw narodowy w historii Polski. Jego wyjątkowość polega na tym, że był to czyn zbrojny zakończony sukcesem. Przy kolejnych obchodach rocznic (wybuch 27 grudnia 1918 - Poznań, symboliczne zakończenie 16 lutego 1919 – pokój w Trewirze) wspomina się z reguły polityków z nim związanych (np. Ignacego Jana Paderewskiego), jego dowódców (np. Stanisława Taczaka) i najważniejsze bitwy (np. o poznańską „Ławicę”). W cieniu tego pozostają zwykli żołnierze. Z reguły nie wymienia się ich z nazwiska. To sprawia, że pozostają anonimowi także w lokalnych społecznościach. Do tego grona należy Maksymilian Olszewski, którego dane personalne w dokumentach archiwalnych brzmią z niemiecka: Max Olschewski urodzony w Krojanke.

W 2018 r. ukazała się praca zbiorowa pt. Leksykon Krajny. W kolejnych latach seria ta nie była jednak kontynuowana. Spowodowała to zapewne krytyka, która spadła na autorów publikacji (np. ze strony prof. Zdrenki). Niewątpliwie w wielu miejscach miała ona swoje racjonalne uzasadnienie. W opracowaniu pominięto m.in. mnóstwo ciekawych postaci. Takim przykładem jest Franciszek Ksawery Rydzyński.

Od początku II wojny światowej Polacy przelewali krew za wolną Europę i niepodległą Polskę. Zapewne niewielu z nich przypuszczało, że to bezprzykładne męstwo w sposób niezwykle cyniczny wykorzystają główni gracze światowej polityki. Obietnice, szczytne hasła i zapewnienia lojalności przesłaniały bowiem prawdziwe oblicze naszych sojuszników. Kurtyna opadła ostatecznie podczas konferencji jałtańskiej. Jej ustalenia stały się na zawsze symbolem zdrady przywódców Zachodu wobec najwierniejszego sojusznika. W wyniku zmowy Stalina, Churchilla i Roosevelta, Rzeczpospolita znalazła się w sowieckiej strefie wpływów. Niektórzy Polacy nie złożyli jednak broni. Szczególnie piękną kartę w tej heroicznej epopei zapisali żołnierze, którzy pozostali na ziemiach II Rzeczpospolitej, które w 1945 roku zostały wcielone do ZSRR.