Bohaterowie z Krajny i z Krajną związani

W Wyrzysku znajduje się most im. Ludwika Muzyczki. Oficjalne otwarcie tego obiektu, który nazwano na cześć przedwojennego starosty wyrzyskiego, miało miejsce w listopadzie 1994 r. Tym właśnie gestem, zapewne w sposób nieświadomy, doceniono również ten fragment w jego życiorysie, który dotyczył antykomunistycznej działalności. Ludwik Muzyczka należy bowiem do szerokiego panteonu konspiratorów, którzy podjęli walkę z sowieckim okupantem oraz kolaborującymi z nim polskojęzycznymi zdrajcami. Warto przy tym podkreślić, że jego życiorys obejmuje kilkadziesiąt lat działalności na rzecz Niepodległej Polski.

Powstanie Wielkopolskie to szczególny zryw narodowy w historii Polski. Jego wyjątkowość polega na tym, że był to czyn zbrojny zakończony sukcesem. Przy kolejnych obchodach rocznic (wybuch 27 grudnia 1918 - Poznań, symboliczne zakończenie 16 lutego 1919 – pokój w Trewirze) wspomina się z reguły polityków z nim związanych (np. Ignacego Jana Paderewskiego), jego dowódców (np. Stanisława Taczaka) i najważniejsze bitwy (np. o poznańską „Ławicę”). W cieniu tego pozostają zwykli żołnierze. Z reguły nie wymienia się ich z nazwiska. To sprawia, że pozostają anonimowi także w lokalnych społecznościach. Do tego grona należy Maksymilian Olszewski, którego dane personalne w dokumentach archiwalnych brzmią z niemiecka: Max Olschewski urodzony w Krojanke.

Od początku II wojny światowej Polacy przelewali krew za wolną Europę i niepodległą Polskę. Zapewne niewielu z nich przypuszczało, że to bezprzykładne męstwo w sposób niezwykle cyniczny wykorzystają główni gracze światowej polityki. Obietnice, szczytne hasła i zapewnienia lojalności przesłaniały bowiem prawdziwe oblicze naszych sojuszników. Kurtyna opadła ostatecznie podczas konferencji jałtańskiej. Jej ustalenia stały się na zawsze symbolem zdrady przywódców Zachodu wobec najwierniejszego sojusznika. W wyniku zmowy Stalina, Churchilla i Roosevelta, Rzeczpospolita znalazła się w sowieckiej strefie wpływów. Niektórzy Polacy nie złożyli jednak broni. Szczególnie piękną kartę w tej heroicznej epopei zapisali żołnierze, którzy pozostali na ziemiach II Rzeczpospolitej, które w 1945 roku zostały wcielone do ZSRR.

Blisko 80 km od Krajenki (Wielkopolska) znajduje się wieś Krajenki. Ta malownicza miejscowość położona koło Tucholi zasłynęła dzięki o. Hilaremu Januszewskiemu. Wymieniony duchowny zmarł 25 marca 1945 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau. 13 czerwca 1999 r. został włączony w poczet błogosławionych Kościoła katolickiego. Niewykluczone, że kiedyś tego zaszczytu dostąpi także inny duchowny o tym samym nazwisku, który również oddał swoje młode życie za Boga i Ojczyznę. Mowa o ks. Antonim Wojciechu Januszewskim, który urodził się w mieście Krajenka.

„Walczyliśmy i walczymy o Wielką, Wolną i Niepodległą Polskę. W tej walce nie ustaniemy aż do ostatecznego zwycięstwa”. Te wzniosłe i pełne patriotyzmu słowa, które widnieją w dokumentach zarekwirowanych przez komunistyczną bezpiekę, pochodziły od księdza Klemensa Średzińskiego. Biografia byłego proboszcza parafii w Bługowie wciąż zawiera wiele tajemnic. Pozwala jednak na stwierdzenie, że należał do grona najlepszych synów Narodu Polskiego. Był bowiem jednym z wielu Bohaterów, którzy w czasach niemieckiej i sowieckiej okupacji ukazali w pełni, co to znaczy nosić w sobie gen polskości.

Niewątpliwie Paweł Thomas mógłby posługiwać się nazwiskiem Tomasz. Wskazuje na to chociażby zapis z jego akt urzędowych z 1938 roku. Ponadto takiej formy nazwiska używał np. jego brat – Andrzej, który jesienią 1939 roku został zamordowany przez Niemców w Karolewie. Paweł Bartłomiej przyjął jednak nazwisko Thomas. Oczywiście nie przypominam tej postaci ze względu na łączące mnie z nią więzy krwi. Czynię to z powodu dokonań ppłk. Thomasa na polu patriotycznym. Mowa tu bowiem m.in. o bohaterze Powstania Wielkopolskiego, uczestniku wojny z bolszewikami i kawalerze Virtuti Militari.

20 listopada 1946 roku w Ilustrowanym Kurierze Polskim ukazał się krótki tekst anonimowego autora, który podpisał się jako „Autochton Ziemi Złotowskiej”. W artykule mowa była o bohaterze, który miał ogromne zasługi dla utrzymania polskości na Krajnie. Nie był to jednak tekst pełen patosu. Raczej głos wyrzutu w kierunku ówcześnie żyjących osób. Autor ubolewał m.in. nad tym, że tak szybko zapomniano o wielkim człowieku. Na dowód tego przywołał opłakany stan jego nagrobka.

W historii Antykomunistycznego Podziemia można odnaleźć wiele kobiet. Były głównie łączniczkami, sanitariuszkami lub pełniły funkcje zwiadowcze. Za swoje poświęcenie dla Ojczyzny płaciły typową dla Żołnierzy Wyklętych cenę. Trafiały do komunistycznych aresztów, były fizycznie i psychicznie torturowane przez sowieckich oprawców, ich procesy kończyły się wyrokami więzienia. Kolaborujące ze Związkiem Radzieckim osoby, wzorem niemieckich nazistów, nie wahały się również skazywać ich na karę śmierci. Obrazuje to m.in. historia Reginy Ozgi - Nowaczewskiej, którą powojenne ścieżki życiowe zaprowadziły do Piły.

Jesień 1939 roku zapisała się w dziejach ziem polskich przede wszystkim poprzez wiele tragicznych wydarzeń. Odzwierciedla to m.in. historia kilku miejscowości na Krajnie, w których niemieccy cywile mordowali swoich polskich sąsiadów. Przykładem Karolewo, Wysoka, Górka Klasztorna i Paterek. Krajniacy umierali także poza naszym regionem. Tragiczny finał jednej z takich historii rozegrał się w Białochowie koło Grudziądza, które oddalone jest o około 110 kilometrów od Wielkiego Buczka.

W swoich poszukiwaniach historycznych czasami muszę się zatrzymać. Nie wynika to z braku chęci do dalszego odkrywania dziejów danej postaci. Powodem jest natomiast kłopot z dotarciem do źródeł, które lepiej mogłyby mi ją przybliżyć. W takich przypadkach stawiam kropkę i czekam. Czasami mijają lata i nie pojawia się nic interesującego. Tak jest m.in. w przypadku Władysława Lange, który urodził się w Zakrzewie (powiat złotowski). Z pewnością zasługuje on na miano Bohatera Narodowego i jakąś formę upamiętnienia. Dlatego mimo istotnych braków, bo np. nie ustaliłem daty jego śmierci, postanowiłem opublikować poniższy artykuł. Oczywiście liczę na to, że ktoś dopowie kilka zdań i wskaże przy tym źródło (np. w komentarzu), co pozwoli na pełniejsze poznanie dziejów tej postaci.