Historia regionu

W 1957 r. władze komunistyczne przejęły siłą kościół w Czernicach i zrobiły z niego magazyn. Blisko pół wieku później próbę jego odzyskania podjął ks. kan. Jan Guss, który jako emeryt wrócił do swojego rodzinnego Głomska. Na przeszkodzie stanęła mu jednak nieprzejednana postawa właściciela nieruchomości – Antoniego Klaty. Przełom nastąpił w 2006 roku, kiedy to budynek i leżącą przy nim nieruchomość nabyli Maria i Zenon Tomaszowie. Już 19 lipca 2006 r. przekazali ją na rzecz Kościoła. Warto wspomnieć, że transakcja odbyła się w rodzinie, bo ks. Jan Guss jest spokrewniony z rodziną Tomasz. Wymieniony duchowny obchodzi w tym roku jubileusz 61-lecia przyjęcia kapłaństwa (14 maja).

Wejherowo i Kartuzy nie leżą na Krajnie. Mimo to powinny wzbudzać zainteresowanie miłośników naszego regionu. Na kartach ich historii zapisali się bowiem ludzie, którzy w różny sposób związani byli z Krajną. Dla lepszego zobrazowania wystarczy zestawić dwa nazwiska: Heinz Lorenz i Paweł Zaborowski. Pierwszy z wymienionych był niemieckim landratem w Wejherowie i osobą wymienianą w kontekście eksterminacji ludności polskiej w Piaśnicy. Drugi natomiast wykonywał zawód dekarza i został rozstrzelany w wymienionej miejscowości. Łączy ich też to, że urodzili się w Krajence. Związki z Krajną miał także Robert Gransicki, który przez pewien czas pracował jako nauczyciel w Głomsku. On także jest w gronie tysięcy Polaków, których życie przedwcześnie zakończyli niemieccy mordercy na Pomorzu.

Jedną z pierwszych akcji niemieckich sił zbrojnych podczas II wojny światowej było zbombardowanie Wielunia. Miało to miejsce w godzinach porannych 1 września 1939 roku. Atak Luftwaffe zakończył się zniszczeniem około 75% zabudowy w tej miejscowości (ze szpitalem i zabytkami włącznie) oraz śmiercią kilkuset mieszkańców. Tego rodzaju barbarzyństwu starali się przeciwdziałać polscy lotnicy. Wśród nich był urodzony 19 maja 1915 roku w Krajence, ppor. Paweł Łuczyński.

Książki odwołujące się do regionalnej historii mają swoją specyfikę. Tworzone są z reguły przez osoby, które poświęcają swój czas na ich napisanie i nie otrzymują z tego tytułu wynagrodzenia. Szczęście mają nieliczni z tych, którzy nie dokładają jeszcze do tego interesu. Z reguły jest bowiem tak, że chęć odkrywania lokalnej historii odbywa się kosztem uszczuplenia domowego budżetu. Dlatego należy cenić lokalnych pasjonatów historii, którzy wynikami swojej ciężkiej pracy dzielą się też z innymi. Nie oznacza to jednak, że do ich opracowań wypada podchodzić jedynie bezkrytycznie. Przeciwnie. To właśnie merytoryczna dyskusja pozwala na wzbogacenie regionalnej historii oraz wyeliminowanie pojawiających się błędów.

Komedia B. Wildera "Pół żartem, pół serio" uchodzi za jedną z najlepszych komedii w historii kina. Głównymi bohaterami filmu są dwaj bezrobotni muzycy, którzy przebierają się za kobiety i przyłączają do damskiego zespołu jazzowego. W te role wcielili się Jack Lennon (Jerry ) i Tony Curtis (Joe). Panowie nie są oczywiście transwestytami. Szukają ich bezwzględni gangsterzy i jest to jedynie kamuflaż. Jerry i Joe byli bowiem przypadkowymi świadkami porachunków mafijnych w Dzień Świętego Walentego. Ta krwawa scena nawiązywała do autentycznego wydarzenia z 1929 roku, w którym swój epizod zapisał m.in. gangster rodem z Krajenki.

W Margoninie odbył się wernisaż wystawy poświęconej ppłk. Kazimierzowi Jankowskiemu oraz Bitwie warszawskiej 1920. Kazimierz Jankowski urodził się 4 lutego 1894 roku w Margoninie, zmarł 18 sierpnia 1920 koło Pułtuska. Był pilotem Wojska Polskiego, służył w stopniu sierżanta. Za swoją waleczność został pośmiertnie mianowany podporucznikiem Wojsk Lotniczych.

Karolewo położone jest koło Więcborka. Nazwa tej miejscowości zapewne niewiele mówi mieszkańcom powiatu złotowskiego. Warto jednak odwiedzić to miejsce. Można bowiem uznać je za symboliczny pomnik martyrologii mieszkańców Krajny w okresie II wojny światowej. W 1939 roku niemieccy cywile zamordowali tu, zazwyczaj w niezwykle okrutny sposób, około 2000 Polaków. Wśród ofiar można odnaleźć również osoby, które przyszły na świat w Złotowie i innych częściach zachodniej Krajny.

Na ziemiach Krajny funkcjonowało kilka niemieckich obozów, w których w różny sposób prześladowano Polaków. Stosunkowo najmniej znany jest ten położony w Lipce (powiat złotowski). Funkcjonował nieco ponad 3 miesiące. Jego specyfika polegała na tym, że był prowadzony przez Wehrmacht. To właśnie żołnierze tej formacji dopuszczali się w nim morderstw i gwałtów na ludności cywilnej.

Okres międzywojenny to szczególny czas w historii Krajny. Jej zachodnia część dalej pozostała pod niemieckim zaborem. Pozostałe ziemie tego regionu znalazły się natomiast w granicach odrodzonej Polski. Miało to swoje reperkusje. Przykładem historia wsi Podróżna, która pozostała na terenie Niemiec. W 1929 roku celem niemieckiego ataku stała się tu figura św. Michała (stojąca w centrum wsi), z której zdarto girlandy z biało - czerwonych róż. Ponadto w budynku szkolnym kamieniami wybito szyby oraz zdemolowano znajdujący się wewnątrz sprzęt. Sprawcy zostali ustaleni. Byli nimi: Rudolf Marks, Fritz Patzer i i Karl Luter.

Gilotyna kojarzy się jednoznacznie z francuskimi socjalistami i wywołaną przez nich rewolucją, która pochłonęła tysiące ofiar. Kolejny przewrót tego typu, który nastąpił w 1917 roku w Rosji, również utożsamiany jest z terrorem. Symbolem tej rewolucji stał się strzał w potylicę. Natomiast zbrodnie niemieckich socjalistów, mowa o rządach Adolfa Hitlera, charakteryzowały komory gazowe. Oczywiście lewica w XX wieku sięgała także po wypróbowane wcześniej narzędzia. Na przykład Niemcy, nawiązując do francuskiej tradycji, używali gilotyny wobec skazanych na śmierć. Tak została zamordowana m.in. Maria Gąszczak – nauczycielka z Krajny, którą można postawić w panteonie Bohaterów Narodowych m.in. obok Danuty Siedzikównej pseudonim „Inka”